Nieuws van de WaddenWaddengoud: keurmerk voor producten en diensten uit het Waddengebied

Actie voor behoud traditionele kustvisserij voor toekomstige generaties


LAUWERSOOG - De garnalen- en boomkorvisserij kennen we. Grote en kleinere boten die met sleepnetten vis en garnalen vangen. Minder bekend is de kleinschalige traditionele kustvisserij. Langs de kusten uitgeoefend met oude technieken, bijvoorbeeld staand wand: netten spannen in ondiep water zodat zeebaars en harder gevangen kunnen worden.Vandaag de dag is hier bij jonge vissers weinig interesse meer voor, zodat de traditionele visserij verloren dreigt te gaan. Het project ‘Vakmanschap in de kustvisserij’ van TS31 Internos uit Lauwersoog en Stichting Waddengroep wil het tij keren.

Scholingprogramma’s, kennisuitwisseling, marktontwikkeling, promotie en samenwerking met bedrijven en natuur-, jongeren- en visserijorganisaties moeten het perspectief voor traditionele visserijen weer terugbrengen. Het project vindt plaats vanuit Lauwersoog en moet eind 2015 afgerond zijn.

Van oudsher zijn het vaak kleinschalige visserijbedrijfjes die gespecialiseerd zijn in de traditionele kustvisserij. Zoals de TS31 Internos van Jan Geertsema en Barbara Rodenburg die vissen volgens de staand wand methode op zeebaars en harder.

Staand wand
Met het oog zoeken Jan en Barbara een school harders. Die houden zich op in ondiep water. Als eenmaal een school is gevonden stapt één van de vissers uit de rubberboot om het uiteinde van het net met anker naar de kant te brengen. De ander probeert dan met de boot het net om de vis heen te zetten. Vervolgens spetteren ze op het water om de school in het net te jagen. Spannend, want de ene keer is het een topvangst en de andere keer wat minder.  En omdat zeebaars zich minder goed laat zien weet je nooit óf en hoeveel zeebaars er tussen zit. Jonge kleine vissen kunnen door de mazen ontsnappen, de grote oudere vissen zijn vaak zo slim om een gat te zoeken of over het net te springen.

Zo vormt deze selectieve methode geen bedreigingvoor de populatie harder en zeebaars. Deze eeuwenoude methode beoefenen zij in de Waddenzee, die zich hier perfect voor leent: veel ondiep water, geultjes en kantjes. De vismethode heeft weinig impact op de bodem en de natuur. En in de mooiste werkomgevingen die er bestaat: het Werelderfgoed Waddenzee.  De traditionele kustvisserij, waar staand want er één van is, mag daarom niet verloren gaan.

Traditionele kustvisserij
In Europese buurlanden vormt de traditionele kustvisserij nog zo’n 20% van de totale visserij als men kijkt naar de hoeveelheid vis dat deze visserij aan wal brengt, terwijl meer dan de helft van de beroepsvissers werkzaam is in deze visserij. Dit blijkt onder andere uit een recent Iers onderzoek. Het is namelijk intensief waar veel mankracht bij nodig is.

In Nederland is echter een veel kleiner aantal kleinschalige kust- en zeevissers nog over gebleven.  Maar de kwaliteit van de vis is vaak uitstekend zodat er vaak een goede prijs voor wordt verkregen. Zeker als de vissers het zelf verkopen aan bijvoorbeeld horeca of direct aan de consument, zoals Jan en Barbara doen.

Toch lijkt het ambacht van de traditionele kustvisser stervende. Het is voor burgers bijna onzichtbaar en het visserijonderwijs schenkt er geen aandacht aan. Gevolg is dat nog maar weinig jonge mensen hiermee in aanraking komen, zodat er geen verjonging meer plaatsvindt en vergrijzing de overhand heeft, terwijl er nog altijd een boterham mee te verdienen valt en het is gevarieerd werk in een prachtig gebied.

“Met hart en ziel zijn we verknocht aan deze manier van visserij bedrijven. We maken ons dan ook zorgen om het slechte toekomstperspectief van de gehele traditionele visserij. En niet alleen omwille van de opvolging, maar ook vanuit cultuurhistorisch, toeristisch en culinair oogpunt is deze vorm van visserij van grote meerwaarde. Vandaar zijn wij samen met Stichting Waddengroep dit project gestart”, aldus Barbara Rodenburg van visserijbedrijf TS31 Internos.

Project ‘Vakmanschap in de kustvisserij’
De Waddengroep en TS31 Internos zijn inmiddels met de voorbereidingen voor het project ‘Vakmanschap in de kustvisserij’ gestart. Het project moet eind 2015 klaar zijn.

Doel is om de kleinschalige visser in een positief daglicht zetten en mensen te inspireren voor het vak van kustvisser.

Dit betekent onder andere:

  • ontwikkeling van opleidingprogramma’s en trainingen voor potentiële kustvissers als scholieren en werklozen;
  • ontwikkeling van workshops, excursies en demonstraties voor particulieren en bedrijven;
  • kennisuitwisseling en samenwerking tussen visserijbedrijven en bedrijven uit andere schakels uit de ketens, zoals horeca;
  • samenwerking zoeken en draagvlak creëren bij organisaties op gebied van natuur, voeding en visserij;
  • communicatie, pr en voorlichting richting het publiek.

Om deze ontwikkelingen in gang te zetten dienen de kleinschalige vissers de faciliteiten te bieden die nodig zijn om het vak te leren. TS31 Internos is het eerste bedrijf die een metamorfose ondergaat tot leer- en demonstratiebedrijf.

“Dit betekent aanpassingen aan onze rubberboten. Nu kunnen er 8 mensen in, maar het is handiger om grotere groepen te kunnen begeleiden, dus moeten de boten zo worden aangepast dat er zo’n 25 man mee kunnen. Ook moeten we verwerkingsruimtes aanpassen, want kustvissers in opleiding moeten naast vissen ook hun eigen vis leren verwerken om het te kunnen verkopen”, aldus Barbara Rodenburg.  

Samenwerking
Organisaties als Youth Food Movement (YFM), de Natuurschool en Prosea hebben al gezegd mee te willen werken aan het project. YFM is een jongerenorganisatie die een brug wil slaan tussen jongeren en voeding. De Natuurschool neemt schooljeugd mee naar buiten om de natuur te leren kennen. Prosea is een organisatie voor scholing van vissers, handelaars en verkopers.


Datum: 4 april 2014.
Foto: Fokke van Saane.


Actie voor behoud traditionele kustvisserij voor toekomstige generaties
Vergroot deze afbeelding